पंचायत समिती ही भारतातील ग्रामीण स्थानिक स्वराज्य संस्था आहे. ती तालुका (ब्लॉक) स्तरावर काम करते. ग्रामपंचायत आणि जिल्हा परिषद यांच्यातील दुवा म्हणून पंचायत समिती काम करते.
पंचायत समितीची रचना:
- सदस्य: पंचायत समितीमध्ये निर्वाचित सदस्य, विधानसभा सदस्य, आणि खासदार यांचा समावेश असतो. तसेच, अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, महिला आणि इतर मागासवर्गीय लोकांसाठी जागा राखीव असतात.
- पदाधिकारी: पंचायत समितीचा प्रमुख ‘सभापती’ असतो. त्याची निवड सदस्य करतात. उपसभापती देखील सदस्यांमधून निवडला जातो.
- गटविकास अधिकारी (BDO): पंचायत समितीचा सचिव म्हणून गटविकास अधिकारी काम पाहतो. तो पंचायत समितीच्या कामकाजावर नियंत्रण ठेवतो.
पंचायत समितीची कार्ये:
- ग्रामपंचायतीच्या योजना एकत्रित करणे आणि त्यांचे मूल्यांकन करणे.
- ब्लॉक स्तरावरच्या समस्या ओळखणे आणि त्या सोडवण्यासाठी उपाययोजना करणे.
- विकास कामे आणि योजनांची अंमलबजावणी करणे.
- शिक्षण, आरोग्य, रस्ते, पाणीपुरवठा अशा सुविधा पुरवणे.
- ग्रामपंचायतींच्या कामांवर देखरेख ठेवणे.